-
وجه تسمیهی برخی از القاب علمای اسلامی
3 اردیبهشت 1385 21:42
هیچوقت فکر کردهاید القاب و عنوانهایی مانند؛ آیتالله، حجةالسلام، شیخ، آخوند، ملا و... که در جامعه اسلامی به "علمای دینی" نسبت میدهند چگونه بهوجود آمدهاند و منشاء پدیدآمدن آنها در تاریخ اسلام به چه صورت است. این القاب در واقع ابتدا بصورتی خاص مطرح بود که فقط به "اشخاص حقیقی معینی" اطلاق میشد که از بزرگترین...
-
دربارهی پوچی
9 فروردین 1385 15:10
بسیاری از ما احساس پوچ و عبث بودن زندگی خود را داشتهایم و آنرا بهعنوان نحوهای از ادراک موقعیت زندگییمان تجربه کردهایم. اما این احساس به واقع چیست و نحوه مواجه با آن چگونه باید باشد؟ عدهای در بیان و توجیه این احساس میگویند: ما ذرات ریزی در گسترهی بیکران جهان هستیم، زندگی ما حتی بر اساس مقیاس زمینشناختی آناتی...
-
سید جواد طباطبایی و تقلیل تاریخ به ایدهها
29 اسفند 1384 09:39
محسن مومنی در وبلاگ شخصیاش، گفتاری را دربارهی اندیشههای سید جواد طباطبایی و کتاب جدیدش «مکتب تبریز» منتشر کردهاست که من نیز، پیرامون آن گفتار، جستاری کوتاه قلمی کردم. بد ندیدم که آن جستار را در اینجا نیز بیاورم که هم مفید تر واقع شده و هم شاید بتواند، با نظرات دیگر دوستان، کاملتر گردد. *** بحث «رویارویی ایرانیان...
-
بهارِ ایرانشهر
25 اسفند 1384 22:09
فرِّ بهار بین که به آفاق، جان دهد هر بوته را هر آنچه سزا دید آن دهد پارینه آنچه بادِ خزانى ربود و بُرد آرد دهد به صاحبش و رایگان دهد سختم شگفت آید ازین هوشِ سبز او کز هر که هر چه گم شده او را همان دهد بر فرقِ کوه سوده الماس گسترد دامانِ دشت را سَلَبِ پرنیان دهد زان قطرههاى باران بر برگِ بیدْ بُن - وقتى نسیم بوسه بر...
-
ما و سقراط؛ نمونهای از تفکر اخلاقی
11 اسفند 1384 23:55
«فرض کنید که در سرتاسر زندگی خود سعی کردهاید که شخص خوبی باشید و وظیفه خود را آنچنان که میفهمید انجام دهید، و در پی انجام امری بودهاید که به نفع همگنان شما باشد. همچنین فرض کنید که بساری از همگنانتان، شما و آنچه را انجام میدهید دوست ندارند و شما را برای جامعه خطرناک میدانند؛ اگرچه واقعاً نمیتوانند درستی این...
-
کاوشی در پایان داستان ضحاک
5 اسفند 1384 22:13
در کودکی، یکی از شگفتیها و رازهای شاهنامه که همواره برایم ناگشودنی مینمود، پایان داستان ضحاک بود. در این داستان، فریدون هنگامی که بر ضحاک ماردوش چیرگی پیدا میکند به ناگاه سروشی بر وی فرو آمده و او را از کشتن ضحاک اژدهافش باز میدارد و از فریدون میخواهد که او را در کوه به بند کشد. در کوه نیز، هنگامی که او قصد جان...
-
سُکر عشق
24 بهمن 1384 23:52
امشب از رهگذر ساعتی همنشینی با دوستی عزیز، که بهآیین درویشان و وارستگان، دامن از هیاهوی گیتی فراچیده و در گوشهای به «پاس دل داشتن»، نهانِ جهان را میجوید و جهانِ نهان را – که خود براستی جهانی است بنشسته در گوشهای – و همساز و دمساز شدن با ساز و آواز شورانگیز و شکیب سوزش، "چیزی" از من ستانده شدهاست که هرچه...
-
دربارهی اپوزسیون ...
21 بهمن 1384 13:43
جلسهای که امروز در منزل یکی از فعالان اپوزسیون اصفهان با حضور شیخ عبدالله نوری و حدود سی و پنج نفر از فعالان اپوزسیون و اصلاحطلب برگزار شد دارای نکات قابل توجهی بود: اول از همه دیدگاهای بسیار روشن عبدالله نوری نسبت به مسائل فقهی که حتی تا تردیدافکنی در مساله قصاص پیش رفت، دوم گفتههای او در مورد سفر اخیر هاشمی...
-
در نسبت آیینه و تصویر
18 بهمن 1384 13:48
پیشنوشت: داریوش شایگان از معدود اندیشمندان ایرانی است که که افکار و نوشتههای عمیق، جسورانه و گاهی گیج کنندهاش همواره بخشی از ذهن مرا به خود مشغول کردهاست. چاپ مقالهای از او در شمارهی اخیر مجله "بخارا" که با اندکی جستجو متوجه شدم که باز گفتار بخشی از فصل ششم کتاب "افسون زدگی جدید، هویت چهل تکه و تفکر سیار" اوست،...
-
سعدی؛ استاد حدیث عشق و معلم اخلاق
4 بهمن 1384 23:32
سالها پیش شنیدن غزلهایی از سعدی که در روانی به « آب » و روشنی به « آیینه » میماند چنان توش و تاب از من ربود که تا مدتها تب آگاهی از "او و شعرش" در هیچ مرزی باز نمیماند. فرجام گوشهای از آن تکاپو تدوین نوشتاری شد که عمدتاً بر گرفته از آثار استاد کمنظیر ادبیات فارسی "دکتر عبدالحسین زرینکوب" میباشد و برای نخستین...
-
در ستایش ابراهیم؛ پدر ایمان
21 دی 1384 00:58
همانگونه که خداوند مرد و زن را آفرید، همانطور نیز قهرمان و شاعر یا سخن ساز را حیات بخشید. دومی هچیک از مهارتها و مزایای اوّلی را ندارد، او تنها به تحسین قهرمان میپردازد، به او عشق میورزد و از او لذت میبرد. اما او نیز، کمتر از قهرمان، مسرور نیست، زیرا گویی قهرمان آن ماهیت بهتر و برتر اوست که به آن شیفته میشود....
-
به سوی اخلاق سکولار
12 دی 1384 23:27
این روزها هرچه میخواهم بنویسم از پیوستگی آن با اخلاق و یا بهعبارت بهتر فلسفه اخلاق گزیر و گریزی نیست. جدای از علت آن، امید میبرم چنین جستارهایی بتواند روزنی هرچند خرد و تنگ در برابر دیدگانِ خوانندگان کمشمار این صفحه بگشاید. این سخن پایان ندارد ای قباد / حرص ما را، اندرین پایان مباد! *** در هنگام بحث و گفتگو...
-
با نخل و آدم در بَم
2 دی 1384 14:27
این گونه که بیخیال گیسو به باد سپردهاند این نخلهای رقصان بر بامِ آسمان شکی نمیتوانم کرد که ریشه در ناچیزی من داشت نه ناتوانی این غولِ آهنین که پنجه در خاک میکرد میکاوید و بازم نمییافت در زیر دیوارِ کوتاهِ خودم نیمی شکسته نیمی بر جای. فاجعه در حقارتِ من بود نه در صلابت تک لرزهای شش رشتری در کمتر از شمارشِ یک...
-
به بهانه شصت سالگی عبدالکریم سروش؛ تاخیر فرهنگی روشنفکران دینی
26 آذر 1384 20:24
باوجود آنکه کارنامه روشنفکران دینی ایران طی یک قرن گذشته و مخصوصاً دکتر عبدالکریم سروش را در دهههای شصت و هفتاد، ستایش برانگیز میدانم و سهمی را که ایشان در جهت پیشبرد فرهنگی و اجتماعی جامعه داشتند نظرگیر و ارزشمند، ولی اکنون که به جامعهی همنسل اطرافم و پارادایمها و اسوههای فرهنگی غالب و مورد قبول آنها نگاه...
-
روی جاده نمناک
25 آذر 1384 00:41
از جلسه سخنرانی دکتر غلامرضا کاشی صاحب وبلاگ زاویه دید با عنوان "عدالت و آزادی در پرتوی خرد جمعی" باز میگردم. در نظر داشتم گزارشی از آن جلسه را در اینجا بیاورم ولی اتفاقی و شنیدن حکایتی مرا سخت به فکر فرو برده است؛ در راه بازگشت به دوستی صمیمی برخوردم و از اتفاق در گفتگوی با او صحبت از مردی شد که در محل کار او ( واقع...
-
من آن گبرم ...
17 آذر 1384 19:39
مسلمانان من آن گبرم که بتخانه بنا کردم شدم بر بام بتخانه درین عالم ندا کردم صلاء کفر در دادم شما را ای مسلمانان که من آن کهنه بتها را دگر باره جلا کردم از آن مادر که من زادم، دگر باره شدم جُفتش از آنم گبر مىخوانند که با مادر زِنا کردم به بکری زادم از مادر، از آن عیسیم مىخوانند که من این شیرِ مادر را دگر باره غذا...
-
صادقِ بىتفاوت (نامهای از آرش نراقی)
12 آذر 1384 21:24
دوست عزیزم؛ جناب آقای دکتر نراقی باسلام [...] بعد از خواندن مقاله ی " ملاحظاتی درباره ی اختلاف آرای طباطبایی و مطهری در خصوص رابطه ی احکام حقیقی و اعتباری " سوالاتی ذهن مرا به عنوان شخصی علاقه مند به موضوعات و مسائل فلسفه اخلاق ولی در عین حال با معلوماتی بسیار اندک به خود مشغول کرده است که بهتر دیدم با شما استاد...
-
پهلوانی و پادشاهی
9 آذر 1384 22:14
حماسه رستم و اسفندیار بهعنوان یکی از کهنترین داستانها و حماسههای ایرانی از دیدگاهِ «نمادین» شایسته ژرفکاوی بسیار است. در این حماسه و رویارویی، دو سرزمین، دو فرهنگ، دو سامانه ارزشی و سرانجام «پهلوانی» و «پادشاهی» در برابر هم مىایستند. از دیدگاه «نماد شناسی اسطوره» رستم نمادِ «پهلوانی» است و اسفندیار نمادِ «پادشاهی»،...
-
اخلاق و توجیه
4 آذر 1384 00:58
1- آیا مىتوان احکام اخلاقی و ارزشی را اثبات کرد؟ آیا مىتوان این احکام را موجه یا معتبر نشان داد؟ بر چه مبنایی باید چنین احکامی را پذیرفت؟ این نوشتار جستجویی است در راه پاسخ به این پرسش. 2- بسیاری تلاش کردهاند با اثبات این نظریه که احکام اخلاقی به مانند علوم تجربی در «واقعیت» و یا به عبارت مصطلح و رایج در «طبیعت...
-
چراغهای رابطه...
28 آبان 1384 21:37
«حسی از حیات درونی دیگران» بهترین عبارتیست که در پاسخ به آنچه چند روزی است در جستجوی آنم و خارخار ذهنم شده است مىتوانم بیان کنم؛ آیا صرف همنوایی با اصول و قواعد پذیرفته شده اخلاقی (مانند نیک خواهی، راستگویی، وفای به عهد و عدالت خواهی) در رفتارمان با دیگران کافیست؟ آیا صرف مَلکه کردن و پروردن این اصول و قواعد حیات...
-
ادراک بى چهگونه
24 آبان 1384 21:54
سالهاست که چیستی «دین» و نوع مواجهه با آن همراهم است و هرگاه در پی اثبات یا رد گزاره های آن یا جستجوی معنی آن گزاره ها – از آن نوعی که در یک عبارت تاریخی یا جغرافیایی یا هندسی مطلوب است – بوده ام بجّد آن را غیر علمی یافته ام ولی شگفتا که نمی توانستم رد پاره ای از آن عبارات را در کُنه خود بجّد بگیرم. نوشته زیر برگرفته...
-
ادراک بى چهگونه
24 آبان 1384 21:02
سالهاست که چیستی «دین» و نوع مواجهه با آن همراهم است و هرگاه در پی اثبات یا رد گزاره های آن یا جستجوی معنی آن گزاره ها – از آن نوعی که در یک عبارت تاریخی یا جغرافیایی یا هندسی مطلوب است – بوده ام بجّد آن را غیر علمی یافته ام ولی شگفتا که نمی توانستم رد پاره ای از آن عبارات را در کُنه خود بجّد بگیرم. نوشته زیز برگرفته...
-
از سر درد و برای درمان
21 آبان 1384 03:37
وقت آن آمد که من سوگندها را بشکنم پرده ها بر هم درانم بندها را بشکنم پنبه ای از لاابالی در دو گوش دل نهم پند نپذیرم ز صبر و بندها را بشکنم مهر برگیرم زشکر در شکرخانه روم تا ز شاخ آن شکر این قندها را بشکنم در خوی و خیم من، قلم فرسایی در مورد اطرافیانم، جز «روزگار بردن» و خاطر بدستِ تفرقه دادن نبوده و نیست. ولی گاهی به...
-
گزارش یک گفتگو (۲)
18 آبان 1384 20:56
امبرتو اکو در دومین نامه خود با تأکید بر آنکه هدف از مبادله این نامهها شناخت زمینههای مشترک میان مردمان غیرمذهبی و کاتولیک است اظهار میدارد: «برای اینکه گفتگو، یک گفتگوی درست باشد لازم است به اموری بپردازیم که در آنها زمینه توافقی در میان نیست». (ص 38) او در ادامه موضوع «سقط جنین» را به عنوان یکی از این گونه...
-
گزارش یک گفتگو (۱)
15 آبان 1384 20:50
با دیدن نام «امبرتواکو» در جایگاهِ دومین روشنفکر مشهور و پر آوازه جهان ، بر اساس نظرسنجی به عمل آمده در سطح بینالمللی، به یاد کتابی افتادم با نام «ایمان یا بی ایمانی؟» (1) که مجموعهای است از مکاتبات میان او و کاردینال «ماریا مارتینی» از علمای کلیسای کاتولیک، که گوشة کتابخانهام ناخوانده باقی مانده بود و این خود...
-
آغاز
13 آبان 1384 23:46
به نام «عشق»، «خرد» و «ایمان»